Çukurova’nın anlatı ustası: Yaşar Kemal
Türk edebiyatının usta ismi Yaşar Kemal, Türkiye’nin kültürel zenginliği ve toplumsal dokusuyla yoğrulmuş bir hikaye anlatıcısıdır.
YAŞAR KEMAL KİMDİR?
Yaşar Kemal, 6 Ekim 1923 tarihinde Osmaniye’nin Hemite ilçesinde dünyaya geldi. Asıl adı Kemal Sadık Gökçeli olan yazar, köklü bir Kürt ailesine mensuptu.
Edebiyat dünyasına adım attığında, Türkiye’nin kültürel zenginliği ve toplumsal dokusuyla yoğrulmuş bir hikaye anlatıcısı olarak tanınacaktı.
İlk yıllarında ailesinin tarım işleriyle uğraşan Yaşar Kemal, küçük yaşlarda yazma tutkusunu keşfetti. İlk eserlerini 1950’lerde kaleme alarak edebiyat dünyasına adım atan yazar, 1955 yılında “İnce Mehmed” adlı eseriyle romancı kimliğini pekiştirdi. Ancak, gerçek ününü “İnce Mehmed” serisiyle ve özellikle devam kitaplarıyla elde etti.
Yaşar Kemal’in eserleri, genellikle Anadolu’nun köylü yaşamını, zorlu koşullarını ve toplumsal sorunlarını içerir. “İnce Mehmed” serisi, Türk edebiyatında çağdaş epik romanın öne çıkmasına katkıda bulundu ve yazarın kaleminden çıkan eserler, Türk kültürünün zengin mozaiklerini işledi.
Yazar, sadece edebi kimliğiyle değil aynı zamanda insan hakları savunucusu olarak da tanındı. Türkiye’deki siyasi olaylara ve insan hakları ihlallerine karşı duruşu, onu Türk toplumunda ve dünya genelinde saygın bir figür haline getirdi.
28 Şubat 2015 tarihinde İstanbul’da hayatını kaybeden Yaşar Kemal, eserleriyle Türk edebiyatının zirvesine ulaşmış ve Anadolu’nun derinliklerinden gelen hikayeleriyle okurlarıyla buluşturarak unutulmaz bir iz bırakmıştır.
TÜRK EDEBİYATININ BAŞYAPITI: İNCE MEMED
Türk edebiyatının en önemli başyapıtlarından biri olarak kabul edilen İnce Memed, Anadolu’nun zorlu yaşam koşullarını, toplumsal adaletsizliği, direnişi ve özgürlük mücadelesini anlatır. İnce Memed, zulme karşı duran, mazlumları savunan ve özgürlük için mücadele eden bir figür olarak Türk edebiyatında öne çıkar. Eser, Anadolu’nun köylerindeki sosyal yapıyı, ağaların hüküm sürdüğü adaletsiz düzeni ve köylülerin bu düzene karşı direnişini derinlemesine ele alır. Yaşar Kemal bu eserinde toplumsal sorunlara karşı çıkarak güçlü bir eleştiri yapar.
İnce Memed, sadece Türk edebiyatında değil, dünya edebiyatında da saygın bir yer edinmiş, kahramanının gücü ve serinin anlattığı evrensel temalarıyla geniş bir kitleye seslenmiştir.
YAŞAR KEMAL’İN ESERLERİ
Öykü
1952: Sarı Sıcak
1975: Bütün Hikâyeler
Roman
1955: İnce Memed, I. Cilt
1955: Teneke
1960: Orta Direk, Dağın Öte Yüzü
1963: Yer Demir Gök Bakır
1968: Ölmez Otu
1969: İnce Memed, II. Cilt
1974: Akçasazın Ağaları/Demirciler Çarşısı Cinayeti
1975: Akçasazın Ağaları/Yusufçuk Yusuf
1976: Yılanı Öldürseler
1976: Al Gözüm Seyreyle Salih
1978: Kuşlar da Gitti
1978: Deniz Küstü
1980: Yağmurcuk Kuşu/Kimsecik I
1982: Hüyükteki Nar Ağacı
1984: İnce Memed, III. Cilt
1985: Kale Kapısı/Kimsecik II
1987: İnce Memed, IV. Cilt
1991: Kanın Sesi/Kimsecik III
1997: Fırat Suyu Kan Akıyor Baksana/Bir Ada Hikayesi I
2002: Karıncanın Su İçtiği/Bir Ada Hikayesi II
2002: Tanyeri Horozları/Bir Ada Hikayesi III
2002: Çıplak Deniz Çıplak Ada/Bir Ada Hikayesi IV
2013: Tek Kanatlı Bir Kuş
Çocuk Romanı
1977: Filler Sultanı ile Kırmızı Sakallı Topal Karınca
Çeviri
1977: Ayışığı Kuyumcuları (A. Vidalie; Thilda Kemal ile)
Röportaj
1955: Yanan Ormanlarda 50 Gün
1955: Çukurova Yana Yana
1957: Peri Bacaları
1971: Bu Diyar Baştan Başa
1974: Bir Bulut Kaynıyor
1978: Allahın Askerleri
2011: Röportaj Yazarlığında 60 Yıl
2013: Çocuklar İnsandır
Deneme-Derleme
1943: Ağıtlar
1961: Taş Çatlasa
1974: Baldaki Tuz, (1959-74 gazete yazıları)
1980: Ağacın Çürüğü: Yazılar – Konuşmalar
1985: Yayımlanmamış 10 Ağıt
1992: Gökyüzü Mavi Kaldı, (halk edebiyatından seçmeler, S. Eyüboğlu ile)
1997: Sarı Defterdekiler: Folklor Derlemeleri, (haz. Alpay Kabacalı)
1995: Ustadır Arı
1995: Zulmün Artsın
2009: Binbir Çiçekli Bahçe
Destansı roman
1967: Üç Anadolu Efsanesi
1970: Ağrıdağı Efsanesi
1971: Binboğalar Efsanesi
1972: Çakırcalı Efe
Şiir
2010: Bugünlere Bahar İndi
Yaşar Kemal’in Ödül ve Başarıları
Yaşar Kemal, kariyeri boyunca Türk edebiyatına önemli katkılarda bulunmuş ve birçok ödül kazanmış bir yazardır.
Nobel Edebiyat Ödülü’ne aday gösterilen ilk Türk olan Yaşar Kemal, bir konuşmasında “Ölene kadar aday olacağım.” sözlerini dile getirdi.
İşte Yaşar Kemal’in ödülleri:
1955: Gazeteciler Cemiyeti Başarı Armağanı (“Dünyanın En Büyük Çiftliğinde Yedi Gün” adlı röportaj dizisi ile)
1956: Varlık Roman Armağanı (İnce Memed ile)
1966: İlhan İskender Armağanı (Teneke’den aynı adla uyarlanan oyunu ile)
1966: Uluslararası Nancy Tiyatro Festivali Birincilik Ödülü (“Yer Demir Gök Bakır” romanından Nihat Asyalı’nın sahneye uyarladığı, Yılmaz Onay’ın sahneye koyduğu “Uzun Dere” oyunu ile. Türkiye ödülü, Brezilya ile paylaştı.)
1969: Sanat Sevenler Derneği En İyi Yerli Oyun Yazarı (Teneke ile)
1974: Madaralı Roman Ödülü (Demirciler Çarşısı Cinayeti ile)
1977: Fransa Eleştirmenler Sendikası En İyi Yabancı Roman Ödülü (Yer Demir Gök Bakır ile)
1978: Fransa’da En İyi Yabancı Kitap Ödülü (Ölmez Otu ile)
1979: Fransa “Büyük Jüri” En İyi Kitap Ödülü (Binboğalar Efsanesi ile)
1982: Uluslararası Cino Del Duca Ödülü
1984: Fransız Legion d’Honneur Ödülü Commandeur payesi
1984: TÜYAP Kitap Fuarı Halk Ödülü
1985: Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü
1986: Orhan Kemal Roman Ödülü (Kale Kapısı ile)
1988: TÜYAP Kitap Fuarı Halk Ödülü
1988: Fransa Kültür Bakanlığı Commandeur des Arts et des Lettres Nişanı
1991: Fransa Strasbourg Üniversitesi Onur Doktorası
1992: 11. TÜYAP Kitap Fuarı Onur Yazarı
1992: Antalya Akdeniz Üniversitesi Onur Doktorası
1993: Kültür Bakanlığı Büyük Ödülü
1994: Mülkiyeliler Birliği Rüştü Koray Armağanı
1995: Morgenavissen Jylaand-Pösten Ödülü (Danimarka)
1996: Türkiye Yayıncılar Birliği Düşünce ve İfade Özgürlüğü Ödülü
1996: Kanın Sesi ile Akdeniz Yabancı Kitap Ödülü (Perpignan, Fransa)
1996: VIII Katalunya Uluslararası Ödülü (Barcelona, İspanya)
1996: Lillian Hellman/Dashiell Hammett Baskıya Karşı Cesaret Ödülü, İnsan Hakları İhlallerini İzleme Örgütü, (New York)
1997: Toplu eserleri için Premio Internazionale Nonino Ödülü, İtalya
1997: Kenne Vakfı Düşünce ve Söz Özgürlüğü Ödülü (Uppsala, İsveç)
1997: Norveç Yazarlar Birliği ödülü, Wole Soyinka ile ortak
1997: Frankfurt Kitap Fuarı Alman Yayıncılar Birliği Ödülü
1998: Frei Üniversitesi Berlin Fahri Doktora
1998: Bordeaux Yayıncılar Birliği Yabancı Edebiyat Ödülü
2002: Bilkent Üniversitesi Fahri Doktora
2003: Z. Homerus Şiir Ödülü
2003: Savanos Ödülü (Selanik)
2003: Türkiye Yayıncılar Birliği Yayıncılık Emek Ödülü.
2008: Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü
2009: Çukurova Üniversitesi, Fahri Doktora
2011: Légion d’honneur
2013: Krikor Naregatsi Nişanı
2014: Beyaz Martı Edebiyat Ödülü
